Cazıl elden bolub cılı meniça elli bla ellini üsünde bolgan adamla igi bilelle. Ma bu kün Frigyalılanı ornalgan, caşagan cerleridi deb kırıltıp aylanılgan, içinde düniya bla bir dorbun, tünel, suv cıyılgan huyula, ol zamannı iynanışına köre allında kurman kesilgen, tabınılgan kayala bolgan, adamlanı etgenlerinden tüyül, alay caratılgan öhtemli KALAGA "Kayabaşı" deyedik. Haman elni örgesinde, kün batgan canında, künübüzde da okunulmagan cazuvları bla örge süyelip har bir cannı da körüp, har ne zatnı da bilip turgan "Yazılıkaya’nı tüz katında, ullulugu bla, Cazılkaya bla ölçeşgen, bilim adamlanı ‘Kaya mezarları’ degen ullu kayagada Kuruşhan’nı Kayası devçenek.
KARAÇAYLI BOLMAGAN KARAÇAYLILA
Tekelanı Yaşar Şancı
Cazıl elden bolub cılı meniça elli bla ellini üsünde bolgan adamla igi bilelle. Ma bu kün Frigyalılanı ornalgan, caşagan cerleridi deb kırıltıp aylanılgan, içinde düniya bla bir dorbun, tünel, suv cıyılgan huyula, ol zamannı iynanışına köre allında kurman kesilgen, tabınılgan kayala bolgan, adamlanı etgenlerinden tüyül, alay caratılgan öhtemli KALAGA "Kayabaşı" denilgendi.
Haman elni örgesinde, kün batgan canında, künübüzde da okunalmagan cazuvları bla örge süyelip har bir cannı da körüp, har ne zatnı da bilip turgan "Yazılıkaya’nı tüz katında, ullulugu bla, Cazılkaya bla ölçeşgen, bilim adamlanı ‘Kaya mezarları’ degen ullu kayagada Kuruşhan’nı Kayası devçenek.
Kuruşhan’nı Kayasını; tübünde, üsünde, har bir canında birbirine oşamagan dorbunla, kabırlaga uşagan çuñurla bolup, tübünden örgege deriçi birbirine baylamlı bolgan eçki colga uşagan colçukla bla kayanı em başına çıgarga madar baret. Kayanı başına va örleseñ, tögerekni tamaşa etip, kallay bir seyir alamat barese barısında körürge bolayet. Da bu kayaga Kuruşhannı Kayası dep nek aytılganın da cazayım. Bu ullu kayanı elge karap turgan betinde, kayanı tübünde bolgan dorbunlanı alları huna bla cabılıp, üyge oşatılıp, bu cerdede atı ‘Kuruşhan’ bolgan kart bir katın kesi allına caşayet. Bu kayaga anı amaltın Kuruşhannı Kayası deb aytılayedi.
Bu kart katın kesinden başha kişisi bolmay, elni boluşganı bla bergen sadakaları bla caşayedi. Bu carlı katın, oramga har çıkkanında allına tübegeñe sorup turganı cetmegen kibik, elni tışından bir adam kelgen sagatta anı tarbuvuña sugup, üsüne kadalıp caşından hapar sorayet. Sabiy bolganlıkga üreñenek. Kuruşhannı Mahmutbiy dep bir caşı bolup, bu caşnı anasın da, elin da taşlap ketgenin. Ol carlı katınnı, ol carlı ananı eki sözünden biri Mahmutbiy bolup, allına kelgenden Mahmutbiyni üsünden hapar sorup,anı sagışı bla caşap, Mahmutbiyni kaytırıgından umut üzmey, alay bolsada kesini köp saklatgan kuvançlı közüv cetmey caşavun alay bla tavusup ketdi. Ol kıyınlı ananı termiltip, anı savlugunda kelmegen Mahmutbiy, andan sora da kelmegendi. "Ata curtun taşlagan cer üsünden tas bolur"’ degenleriça tas bolup ketdi. Koy anıda men Mahmutbiyni sabiyime dep da kelgen bolmadı. Elini, cuvugunu teñini, anasını taşlap ketgen Mahmutbiy, bargan cerinde duniyanı em alamat, em aytılgan adamı bolup, başı bla barıp ketgen ese da, tüb bolup kalgan esede kim biledi?
Endi bir sagış etigiz. Burun zamanda da, andan sora da, ma bu künübüzde da, Kuruşhannı cañız caşı Mahmutbiy’ge uşagan, elini, milletini, cuvuk teñini taşlap ketip,alanı sagışın çırt etmey unutup caşagan Karaçaylıla cokmudu?
Meni aytırga izlegenimi ters añlamagız, katıştırgan da etmegiz. Keçim üçün, gırcın üçün, elinden, camagatından uzak cerlede caşagan, alay bolsada, cuvuk teñini,
adetini, adebini, töresini, folklorunu bir kün da bolsun kölünden çıgarmagan, esinden tüşürmegen, madar tabganlay eline kelirge, camagatını körürge küreşgen, milletini adamını kuvançı bla kuvañan, buşuvu bla carsıgan Karaçaylılaga büsürevden başha ne aytırga madar bart?
Alay bolsa da, Kuruşhannı Mahmutbiyine uşagan, elini camagatını enişhe tüyüp, cuvugunu teñini büsürevsüz etip, tilini, adetini, adebini unuturga izlep, milletini kobuz tavuşunu tartuvlarını eşitgen sagatta sanı kımıldamagan, kölünde bir uçkun canmagan, sabiy balıgına ıylıkgança etip milletini üretmegen, elini, camagatını körgüztmegen Karaçaylıla cokmudu?
Allıgızga, artıgızga, tögeregigizge sagış etip bir karasagız, Mahmutbiyleden köp körlüksüz. Bulanı içinde bay bolganla da, koltuk iyesi bolganla da bardıla. Meni da buladan cuvuklarım bardı. Colda coluksak birbiribizni tanımabız. Ala bla ne kuvançta, ne da buşuvda tübeşmegenbiz. Elim dep kelgenleri cok, cuvugum dep bilgenleri cok.
Bulanı bir bölegini anası atası da Karaçaylı, bir bölegini ne atası ne da anası Karaçaylıdı, bir kavumunu va Karaçaylılıgı ullu atasından ne da kart anasından kelet.
Endi baş sözge keldi közüv. Hak kölümle sorama sizge. Ma bulaga, bulaga uşaganlaga "KARAÇAYLI BOLMAGAN KARAÇAYLILA" degenim tüz tüyülmüt ?
Sözlerimi tavusmagandan alga, Karaçaynı Mahmutbiylerine, Karaçaylı bolmagan Karaçaylılaga
Karaçaynı zakiy cırçısı Özdenlanı Albert’ni "Kart Atamı Osiyatı"’ degen cırını savga etip salama. Alanı bu bek maganalı, ariuv cırnı okumazlıkların, okusala da añlamazlıkların, añlasala da san etmezliklerin bileme. Muratım, Mahmutbiylege savga etgençe etip, Karaçaydan da, Karaçaylılıkdan da taşaya tebregenlege ol colda bolganlaga tıygıç salırgadı.
KART ATAMI OSİYATI
Çuvak kökden kölek tigib kiyseñ da,
Culduzladan tüyme etip tikseñ da,
Sen ıylıkma atañ kiygen kiyimge
Kaptalında anı halı tüymege
Sen ıylıkma toprak başlı üylege
Sen ıylıkma atañ ösgen tiyrege
Seni sıyıñ namısıñ da alada,
Caşasañda nakut-nalmaz kalada.
Çiy altından çuruklanı kiyseñ da
Canıñ savdan esgertmeñi körseñ da
Sen ıylıkma atañ kiygen çabırga,
Tav curtuñda erle kazar kabırga.
Başha halknı töben etib küreşseñ
Tukum saylap halknı eki etip üleşseñ,
Ana tilni uçuz etip söleşseñ
Adamlıgıñ cokdu aña ıylık sen.
Bir oñsuznu ayak tübge tebleseñ,
Açhalıd deb,şindiklidi deb sıy berseñ
Colovçuga satıb berseñ ayrannı,
Tavlu tülse,kim eseñ da bil anı.
Çagır içib,Tavluma dep kıçırsañ,
Cutluguñ bıla düniya malga satılsañ
Namıs,adet kete barır senden keñ
Sagış et da bu zatlaga ıylık sen.
Tuvduklarım sizden ahır tilegim
Eki kesek bolgandı meni cüregim
Birge bolsak Karaçayım Malkarım
Kıçırırsız eşitirça kabırım.
Sıylı Allah, barı Karaçay üyürleni sabiylerini, Kuruşhannı Mahmutbiyine uşatmasın. Barıbıznı da Karaçaylı bolmagan Karaçaylıladan etmesin.
Az Biliñen Sözle
öhtem : heybetli, yüce, görkemli
baylam : bağ, ilgi
taşla- : terk etmek, bırakıp gitmek
közüv : sıra, zaman
burun : eski, eskiden
carsuv : üzüntü, sıkıntı, zorluk, endişe
büsürev : minnet, tesekkür
uçhun : kıvılcım
coluk- : rastlamak
tübeş- : karşılaşmak
tavus- : bitirmek
zakiy : yetenekli
savga : hediye, armagan
murat : amaç, ümit
tıygıç : eñel, mani
çuvak : açık berrak hava
kaptal : kalın kumaştan
tiyre : mahalle, köy
nakut-nalmas : mücevher
eskertme : heykel, anıt
çabır : sığır derisinden yapılma çarık
colovçu : yolcu
çagır : şarap, içki
cutluk : açgözlülük, hırs
